naoorlogs werk uit de collectie Fransen
Van 26 november 2022 tot en met 14 mei 2023 is in De Wieger de tentoonstelling Experiment en vernieuwingsdrang 1940 – 1965, naoorlogs werk uit de collectie Fransen te zien met werk van onder meer Anton Rooskens, Lotti van der Gaag, Theo Stiphout, Theo Niermeijer, André van der Vossen en Sedje Hémon.
De tentoonstelling geeft een caleidoscopisch overzicht van de Nederlandse naoorlogse kunst. De collectie van De Wieger is gericht op de periode vóór de Tweede Wereldoorlog. Met deze tentoonstelling laat het museum juist zien wat er hierna gebeurde. De werken, van onder meer Anton Rooskens, Toon Kelder, Lotti van der Gaag, Theo Niermeijer en André van der Vossen, komen uit de omvangrijke collectie van verzamelaar Ger Fransen. De kunstenaars werkten in verschillende stijlen en stromingen, maar hebben één ding gemeen: hun streven naar vernieuwing in een roerige periode.
Na de oorlog had realistische kunst voor velen een nare bijsmaak gekregen. De bezetter had realisme als goed bestempeld en abstracte en expressionistische kunst als entartet. Na de oorlog wilde nog maar een kleine groep kunstenaars zich toeleggen op realistische kunst. Toch maakte de figuratieve kunst in Nederland uiteindelijk haar eigen ontwikkeling door. Aan de hand van werk van onder meer Theo Stiphout, Toon Schutte en Louis Schrikkel is te zien hoe kunstenaars een nieuwe vorm van realisme ontwikkelden die verwantschap vertoont met de nieuwe zakelijkheid. Daarnaast kwam een nieuwe kunststroming op die vrijheid in de kunst centraal stelde. Zowel CoBrA als de Nederlandse Experimentele Groep experimenteerde met een vorm van figuratie die was afgeleid van de naïviteit van kindertekeningen. Een groot aantal kunstenaars in de collectie Fransen, zoals Lotti van der Gaag, Jan Sierhuis en Guillaume Lo-A-Njoe en Anton Rooskens, werkten in deze baanbrekende stijl.
Radicale verandering
Een grote groep kunstenaars ging een stap verder. Zij zetten zich af tegen elke vorm van figuratie en ontwikkelden een eigen abstracte beeldtaal. Een bijzondere plek binnen de verzameling Fransen wordt ingenomen door een aantal van deze kunstenaars, die zich destijds verenigden in de groep Creatie (1950-1954). Deze ‘Vereniging tot bevordering van Absolute Kunst’ was de eerste Nederlandse groep waar vrijwel uitsluitend abstract werkende kunstenaars bij aangesloten waren. Tot Creatie behoorden onder meer Willy Boers, Frieda Hunziker, Klaas Boonstra, Emile Voeten, Piet van Stuivenberg, André van der Vossen, Ger Gerrits, Hans Ittmann, Kees Keus en Juul Neumann, allen vertegenwoordigd in de collectie Fransen. Wat ze deelden was de breuk met het verleden en hun zoektocht naar een radicaal nieuwe beeldtaal. De solistisch werkende Sedje Hémon ontwikkelde een eigen, unieke beeldtaal. Het abstracte Harmonie Flottante (1955), straks te zien in De Wieger, is niet alleen mooi om naar te kijken, maar was ook bedoeld als basis om op te musiceren, zoals bij de recente tentoonstelling in het Stedelijk Museum Amsterdam ook naar voren kwam.
De Wieger: focus op het interbellum
Het accent van de collectie van De Wieger ligt op de moderne kunst tussen de twee wereldoorlogen. Ook in de omvangrijke collectie van Ger Fransen bevinden zich veel van deze moderne werken. Een aantal topstukken uit zijn collectie heeft hij al lang geleden in langdurige bruikleen aan het museum gegeven. Arts en schilder Hendrik Wiegersma legde de basis voor de collectie van De Wieger. Zijn liefde voor kunst ontstond toen hij begin jaren twintig de zoon van kunstenaarsechtpaar Otto en Adya van Rees, die toen in Deurne woonden, behandelde. Zijn monumentale woonhuis De Wieger groeide uit tot een cultureel centrum dat regelmatig door (inter-)nationale kunstenaars werd bezocht zoals Ossip Zadkine, Valentine Prax, Constant Permeke en Piet Wiegman. Wiegersma werd succesvol als kunstenaar en legde een uitgebreide kunstverzameling aan. Met de tentoonstelling Experiment en vernieuwingsdrang biedt het museum de bezoeker een beeld van de jaren veertig tot en met zestig.
